'Wie ziek is en naar Lourdes wil, mag zich door zijn of haar ziekte niet laten tegenhouden'

PORTRET Ieder jaar vertrekken van over heel de wereld duizenden pelgrims, zieken en andere geïnteresseerden naar het Franse bedevaartsoord Lourdes. Niet enkel in de hoop op genezing, maar ook om de spirituele verbondenheid die er gevoeld wordt te ervaren. Huisarts en professor huisartsengeneeskunde aan de Universiteit Antwerpen, dr. Johan Wens, reist ieder jaar met een groep hulpbehoevenden af naar het bedevaartsoord aan de voet van de Franse Pyreneeën.

Floris Cup

Ieder jaar organiseert het bisdom Antwerpen, in samenwerking met ‘De Vrienden van Lourdes’, een speciale reis naar Lourdes voor hulpbehoevenden. Dat zegt dr. Johan Wens. “Het is een traditie die al ruim 150 jaar bestaat en die zich sterk richt op Lourdes-beleving voor zieken. Het uitgangspunt is duidelijk: wie ziek is en naar Lourdes wil, mag zich door zijn of haar ziekte niet laten tegenhouden.”

Tijdens de acht dagen durende reis is dr. Johan als vrijwilliger verantwoordelijk voor de medische begeleiding van de hulpbehoevende gasten. “Samen met een collega-arts en een heel team van verpleegkundigen, brancardiers en helpers, begeleid ik onze reisgenoten, zodat ze een kwaliteitsvolle bedevaart kunnen ervaren. Elk jaar nemen we ongeveer vijftig ‘gasten’ mee, met een grote variatie aan pathologieën: van somatische klachten tot emotionele kwetsbaarheid. Ook ernstig zieke personen reizen met ons mee in een speciaal aangepaste bus, die van binnen veel weg heeft van een ziekenwagen. Hierin kan allerlei medische apparatuur worden aangesloten, zoals zuurstof of druppeltellers voor medicatie. Samen verzorgen wij deze groep mensen onderweg naar Lourdes en weer terug. Een ander deel van de groep reist met mijn collega-arts per TGV naar de Franse stad.”

Beschikbaar, luisterend en betrokken

Ook voor dr. Johan is de jaarlijkse Lourdes-reis een unieke beleving. “Tijdens de reis en het verblijf in het bedevaartsoord ben ik volledig aanwezig voor anderen, zonder motieven of tijdsdruk. Ik hoef niet op de klok te kijken of mijn consultaties binnen vaste tijdsloten af te werken. Ik ben gewoon de hele dag beschikbaar; luisterend en betrokken. Dit geeft mij niet alleen veel vrijheid als arts, maar ook veel diepgang. Tijdens de reis maak ik op een heel intieme manier deel uit van iemands verhaal. Mensen delen hun ervaringen met ziekte, hoe ze het beleven en waar ze zich zorgen over maken. En precies daar hebben ze echt behoefte aan.”

“In Lourdes is er veel tijd om te luisteren en gewoon bij de mensen te zijn. Door de traagheid van de ervaring ontstaat er ruimte voor ontmoeting. Soms zit je een uur lang samen op een bankje te praten aan de rivier de Gave die door het Heiligdom stroomt, en op andere momenten zitten we stil naast elkaar. Ik merk dat dit samenzijn veel met mensen doet: ze voelen zich gehoord, gezien en gedragen. Dat is waar Lourdes voor mij om draait, en niet om het genezen van iemands ziekte. Natuurlijk zijn er vanuit Lourdes onverklaarbare genezingen bekend, die we op wetenschappelijk vlak momenteel nog niet kunnen duiden. Maar voor mij gaat het vooral om de verbondenheid, de positiviteit en de zorgzaamheid voor elkaar die je daar ervaart.”

'Dit geeft mij niet alleen veel vrijheid als arts, maar ook veel diepgang'

Dagelijkse gang

Tijdens het verblijf proberen dr. Johan en zijn collega elke dag twee consultatiemomenten in te plannen voor de deelnemers van de Lourdes-reis. “Onze gastend verblijven daar in een speciaal aangepaste accommodatie voor zieken (het Accueil), terwijl de rest van ons in een hotel verblijft. Minder mobiele deelnemers bezoeken we indien nodig in hun hotel en eventuele noodzakelijk medicatie halen we op bij de plaatselijke apotheek. Daarnaast staan we uiteraard altijd stand-by voor noodsituaties.”

“Een speciaal moment dat me nog helder voor de geest staat was een vrouw van zowat 85 jaar die met ons meereisde. Ze sprak me op een gegeven moment aan en vroeg of ik eens naar een vlek op haar borst kon kijken. Het bleek een manifest letsel van een vergevorderde borstkanker, iets wat ze thuis in Vlaanderen nooit met haar huisarts heeft durven bespreken. Maar dat ze mij in Lourdes als onbekende arts in vertrouwen nam, was enorm indrukwekkend. Het was geen genezing, maar een moment van vertrouwen, kwetsbaarheid en openheid.”

Enorme indruk

De eerste Lourdes-reis van dr. Johan was met zijn gezin, toen hij twaalf jaar oud was. De reis werd toen georganiseerd door de lokale katholieke vereniging. “De verbondenheid en zorgzaamheid die ik tijdens de reis ervaarde, maakten toen al een enorme indruk op mij. Jaren later en eenmaal werkzaam als arts, zag ik in Artsenkrant een oproep voor een arts om mee te gaan naar Lourdes. Meteen wist ik: "Dit is hét moment voor mij om dit opnieuw te ervaren, maar ditmaal als begeleidend arts." Sindsdien ben ik inmiddels bijna dertig keer meegegaan en ik hoop het de komende jaren nog te blijven doen. De reis voelt zeker niet als een plicht, maar is eerder een bron van kracht, die mij energie en positiviteit geeft.”