Vooruitblik op de syndicale herfst

SYNDICATEN Het wordt een druk najaar voor de artsenvertegenwoordigers in de overlegorganen van het RIZIV. Het Verzekeringscomité moet op zoek naar 907 miljoen euro besparingen. In de NCAZ staat een nieuw akkoord artsen-ziekenfondsen voor 2026-2027 op de agenda. En dan zijn er nog een pak andere dossiers. Een vooruitblik.

Over het overleg hangt de schaduw van de – door de regering goedgekeurde – ‘opdrachtenbrief' die minister van Volksgezondheid Frank Vandenbroucke op 22 juli aan het Verzekeringscomité van het RIZIV bezorgde. Om een ontsporing van het budget van de ziekteverzekering te voorkomen, moet tegen 1 januari 2026 een “samenhangend pakket” van 907 miljoen euro aan maatregelen in werking treden.

Daarbij zitten 236,7 miljoen euro besparingen die al eerder waren afgesproken. De extra inspanningen worden gezocht in de farmaceutische sector (275 miljoen euro), via responsabilisering van de verzekeringsinstellingen (25 miljoen euro) en in de medische en ziekenhuissectoren (345,5 miljoen euro).

De opdrachtenbrief geeft “ter reflectie” ook al een aantal “doelmatigheidspistes” mee, zoals onverklaarbare variaties in medische praktijken, ondoelmatig gebruik van klinische biologie en van medische beeldvorming. Ziekenhuizen moeten evolueren naar “meer ambulante zorg, dichter bij de patiënt en afgestemd op medische noodzaak”.

Waar besparen?

Stan Politis (BVAS) plaatst kritische noten bij de opdrachtenbrief. “De minister zegt: ik wil geen lineaire besparing, maar gerichte ingrepen. Dan is het onvermijdelijk dat bepaalde groepen harder geraakt zullen worden – terwijl er bijvoorbeeld in klinische biologie al eerder fors bespaard is. En denken dat alles gevonden kan worden door ‘ondoelmatige zorg’ aan te pakken, dat is onzin.”

Politis kan zich vinden in het standpunt dat bepaalde ingrepen niet in het ziekenhuis thuishoren. “Ik zou zeggen: gebruik dan je gezond verstand en versterk de ambulante sector. Maar de minister jaagt tegelijk een politieke ideologie na waarbij hij de ambulante praktijk dreigt te vernietigen door ereloonsupplementen te beperken tot 25% – terwijl je daarmee vaak geen kostendekkende praktijk kunt voeren. Dat is pervers.”

Thomas Gevaert (Kartel) vindt het logisch dat er ingegrepen wordt om een overschrijding van het budget te voorkomen, gezien de staat van de overheidsfinanciën. “Akkoord dat we moeten besparen. Maar als je dan tegelijk zegt dat de patiënt daar niets van mag merken, dan hebben we een majeur probleem. Voor ons moet de indexering van het remgeld absoluut meegenomen worden.”

'De indexering van het remgeld moet absoluut meegenomen worden'
– Thomas Gevaert (Kartel)

Gevaert wil ook dat het volledige RIZIV-budget tegen het licht wordt gehouden. “Er bestaan allerlei projecten en conventies die nooit grondig geëvalueerd zijn – denk aan het traject voor long covid, waarvan we al vier jaar zeggen dat het overgebudgeteerd en slecht uitgewerkt is. Als er echt zo drastisch bespaard moet worden, moet je het hele budget kritisch bekijken.”

Maaike Van Overloop (AADM) wijst erop dat de opdrachtenbrief vraagt om rekening te houden met de door het Verzekeringscomité goedgekeurde prioritaire gezondheidszorgdoelstellingen [zoals een betere organisatie van de eerstelijnszorg en afstemming van de zorglijnen, betere financiële toegankelijkheid, en meer sensibilisering, preventie en screening, red.].

“Dat zijn zaken waarvan externe experts zeggen dat ze erg belangrijk zijn, en die we in de mate van het mogelijke zullen moeten ontzien bij besparingen. Zo zorgen we ervoor dat investeringen in gezondheidszorg op lange termijn optimaal renderen.”

Quid supplementen?

Als deel van het Zomerakkoord van de regering-De Wever werd de derde versie van de kaderwet van minister Vandenbroucke goedgekeurd. De eerder aangekondigde ‘harde’ plafonds voor ereloonsupplementen (125% in ziekenhuizen en 25% ambulant) zijn daaruit geschrapt. Het is nu aan de akkoordencommissies om een voorstel voor plafonds binnen hun sector uit te werken, en dat tegen uiterlijk 31 juli 2027. De invoering van de plafonds wordt ook gekoppeld aan de nomenclatuurhervorming.

In het debat over de supplementen mist Stan Politis één belangrijke nuance. “Het grootste gedeelte van de ereloonsupplementen wordt ontvangen door mensen die de patiënt nooit zien. Een patiënt spreekt bijvoorbeeld af voor een behandeling bij een specialist. Als die patiënt kiest voor een eenpersoonskamer, krijgen niet alleen die specialist maar ook alle andere betrokken zorgverstrekkers ereloonsupplementen. Als je dat principe al zou afschaffen, dan was er geen probleem meer.”

Maaike Van Overloop vindt het goed dat er meer tijd komt voor het debat over ereloonsupplementen tot er duidelijkheid is over de nomenclatuurhervorming. “Het heeft geen zin om nu een discussie te voeren over iets wat er over een paar jaar heel anders zal uitzien, wanneer we een onderscheid krijgen tussen een zuiver honorarium en een kostengedeelte.”

“Het geeft ons ook meer tijd om zicht te krijgen op wat de patiënt zelf betaalt, en wat gedekt wordt door aanvullende verzekeringen. En we moeten anticiperen op ongewenste effecten. We willen geen leegstroom van ziekenhuizen, zoals een aantal medische raden voorspellen”, zegt Van Overloop.

Wachtposten, teleconsultaties en handhaving

Luidens de opdrachtenbrief zal de regering “prioritair werk maken van een bindende triage van patiënten voor niet-geplande dringende zorg.” Ten laatste tegen 1 juli 2026 moet hiervoor het nummer 1733 operationeel zijn voor alle huisartsenwachtposten in het land. Tegen 15 december moet hiervoor een concreet plan van aanpak uitgewerkt worden in overleg met de betrokken actoren.

“De minister wil alles tegen midden volgend jaar rond hebben – dat is al heel snel, maar we willen daar dit najaar en het komende voorjaar aan werken”, zegt Maaike Van Overloop. “De bindende triage is voor ons ontzettend belangrijk, zowel voor het ontlasten van de collega's op spoed, als in het terecht gebruik van de wachtposten.”

'De bindende triage is ontzettend belangrijk'
 – Maaike Van Overloop (AADM)

De brief suggereert dat voor teleconsultaties in wachtposten een vergoeding ingevoerd zou worden. Waar het budget daarvoor gevonden moet worden, wordt niet gezegd, merkt Stan Politis op.

Thomas Gevaert komt nog eens terug op de schrapping van het honorarium voor teleconsultaties. “Er is daar inderdaad misbruik geweest door een heel kleine minderheid van artsen, waar de hele beroepsgroep de dupe van is geworden. Maar: onterecht aangerekende honoraria worden door het RIZIV teruggevorderd. Het zou logisch zijn dat de bedragen die effectief gerecupereerd kunnen worden, terugvloeien naar de sector. Anders hebben we eigenlijk te veel bespaard.”

In de derde versie van de kaderwet is verduidelijkt in welke situaties het RIZIV-nummer van zorgverleners opgeschort kan worden: ernstige inbreuken op de RIZIV-wetgeving of op de wetgeving over kwaliteitsvolle praktijkvoering, en bij schorsing/schrapping door de Orde.

Voor Stan Politis blijft dit te vaag. “Wij zijn er uiteraard niet tegen dat fraudeurs aangepakt worden. Maar wij zijn wel tegen een schrikbewind dat nergens voor nodig is. Je kan nog steeds je RIZIV-nummer verliezen als je “onnodig dure behandelingen en voorschriften” aflevert. Maar wat is dat, ‘onnodig duur’? Wie bepaalt dat?”

Naar een nieuw akkoord?

Eind dit jaar loopt het bestaande akkoord artsen-ziekenfondsen af. Voor 2026-2027 moeten artsen en ziekenfondsen in de Nationale Commissie Artsen-Ziekenfondsen het eens worden over een nieuw akkoord.

Stan Politis is niet hoopvol gestemd. “Ik denk niet dat we nog een nieuw medicomut-akkoord kunnen afsluiten, om de eenvoudige reden dat een van de belangrijkste bepalingen van het huidige akkoord nog niet is uitgevoerd. Dat is artikel 4.1.1.4 en volgende, over de pseudocodes. Daar is men nog niet aan begonnen, en men wil er zelfs niet aan beginnen. Als je het vorige akkoord zelfs niet uitvoert, dan kun je toch niet naar een nieuw akkoord gaan?”

'Ik denk niet dat we nog een medicomut-akkoord kunnen afsluiten'
– Stan Politis (BVAS)

Thomas Gevaert is minder pessimistisch. “De vraag is vooral: wat voor akkoord kunnen we maken? In een akkoord maak je normaal gezien afspraken over nieuwe initiatieven, maar daar is in de huidige budgettaire context weinig ruimte voor. Je moet al op iets anders besparen om iets nieuws te financieren.”

“We zouden een stilzwijgende verlenging van het huidige akkoord kunnen vragen”, zegt Van Overloop, “maar we moeten ons eerst afvragen wat we daarmee bereiken. Want zonder nieuw akkoord vallen we terug op een lineaire indexering. We moeten een goed akkoord proberen te maken, vooraleer we het gesprek aangaan over wat we doen met wie niet akkoord is met het akkoord.”