Overheid was al gewaarschuwd voor kans op fraude

Imbroglio rond toelatingsexamen geneeskunde

FRAUDE Het toelatingsexamen geneeskunde 2025 is het voorwerp van juridische betwisting geworden. Dat drie deelnemers betrapt werden op het gebruik van ChatGPT, grijpt een groep deelnemers aan om de geldigheid van het examen aan te vechten.

Dit jaar waren 6.211 kandidaten ingeschreven voor het toelatingsexamen geneeskunde – meer dan ooit. Van hen daagden 5.544 ook effectief op. De hittegolf begin juli dwong het Vlaamse Agentschap AHOVOKS tot bijzondere maatregelen: studenten mochten ook sportdrank, frisdrank of thee meebrengen (in een doorzichtige fles of drinkbus). Maar afgezien van de hoge temperaturen leek het examen vlekkeloos verlopen te zijn.

Recordaantal geslaagden

Na de forse kritiek op de zeer moeilijke editie vorig jaar, had de examencommissie zich voorgenomen om te waken over de moeilijkheidsgraad. Het aantal deelnemers dat de helft van de punten behaalde op beide onderdelen lag inderdaad fors hoger dan vorig jaar: 2.608, of 47% van de deelnemers – in 2024 was slechts 19% geslaagd.

Volgens Jan Bruwier van Rebus Studiecoaches zijn de hogere slaagpercentages perfect te verklaren doordat het onderdeel Generieke Competenties effectief makkelijker was dan vorig jaar, maar ook doordat studenten zich na de heisa over de moeilijke editie 2024 beter hadden voorbereid.

Doordat de toelatingsproef een numerus fixus hanteert, gebaseerd op het aantal studenten dat de opleiding kan starten, werden slechts 1.741 deelnemers (31,4%) ‘gunstig gerangschikt’.

Fraude met ChatGPT

De examencommissie sloot in totaal vijf deelnemers aan het toelatingsexamen arts uit wegens fraude. Twee van hen waren tijdens het examen betrapt op het gebruik van ChatGPT; ook bij het toelatingsexamen dierenarts werd een deelnemer hierop betrapt.

De fraude met ChatGPT was mogelijk doordat deelnemers het examen afleggen op een laptop met een standaardbrowser en niet met een ‘safe exam browser’. Daardoor konden deelnemers tijdens het examen een tweede tabblad openen – vooropgesteld dat de opzichters op de examenlocatie dat niet opmerken.

Volgens De Standaard hebben de onderwijskoepels en de Scholierenkoepel de Vlaamse overheid meermaals gewezen op de kwetsbaarheid van dit systeem, dat ook gebruikt wordt bij de ‘Vlaamse toetsen’.

De vorige minister van Onderwijs, Ben Weyts (N-VA), en de onderwijsadministratie kozen echter niet voor een veilige browser waarin geen andere tabbladen geopend kunnen worden.

De Vlaamse overheid werd meermaals gewezen op de kwetsbaarheid van dit systeem

Massale fraude?

Een aantal kandidaten gebruikte de ontdekte fraude om te eisen dat de volledige uitslag ongeldig verklaard zou worden. Ze stellen dat ook andere kandidaten ChatGPT gebruikt hebben, en dat verklaart volgens hen het hogere slaagpercentage.

Onderwijsadvocaat Christophe Vangeel wil dat een onafhankelijk expert onderzoekt of ook andere kandidaten gefraudeerd hebben. Dat zou moeten gebeuren door de browsergeschiedenis van de gebruikte laptops te onderzoeken, of op zijn minst een steekproef ervan. Als er meer fraude wordt ontdekt, moet volgens Vangeel het examen overgedaan worden. Bij het ter perse gaan van deze editie had de rechtbank zich nog niet over deze eis uitgesproken.

Minister van Onderwijs Zuhal Demir liet een eigen onafhankelijk onderzoek uitvoeren. In de sessiehistoriek van de examentoepassing AssessmentQ werd de tijd die deelnemers nodig hadden om een vraag te beantwoorden en het aantal keer dat ze een ander tabblad hebben geopend onderzocht. Uit deze analyses blijkt geen enkele indicatie die wijst op grootschalige fraude. Ook de spreiding van de scores, de gemiddelde en de mediane score wezen niet op grootschalige fraude.

Maatschappelijke ophef

De berichten over fraude leidden tot een politiek debat waarvoor de Commissie Onderwijs van het Vlaams Parlement vervroegd uit vakantie kwam. Minister Demir zei daarin dat ze een terugkeer naar examens met pen en papier (zoals in Wallonië) overweegt.

En opnieuw kwam de vraag of de beperking van het aantal studenten nog wel van deze tijd is. “We willen dat wie geslaagd is voor het examen gewoon mag beginnen”, zei Open VLD-parlementslid Gwendolyn Rutten, die zich al langer verzet tegen het huidige systeem. Een 'planeconomie' waarbij vooraf vastgelegd wordt hoeveel studenten mogen beginnen, werkt volgens haar niet.

Professor Jan Eggermont wachtte de resultaten van een onderzoek niet af en legde zijn functie als voorzitter van de examencommissie neer. “Door me terug te trekken, hoop ik de kans te bieden op een doorstart van de toelatingsexamens en op het herstel van het maatschappelijk draagvlak voor deze belangrijke examens”, zei hij in een verklaring.

Examen in Franstalig België verliep vlekkeloos
In Franstalig België daagden meer dan 5.200 deelnemers op voor de toelatingsexamens geneeskunde en tandheelkunde. Het examen vond plaats op één centrale locatie, en met pen en papier.