Honoraria en geneesmiddelen hebben dubbele impact

Besparingen: ziekenhuizen in het oog van de storm

De impact van de gevraagde besparingen op ziekenhuizen lijkt beperkt. Maar via besparingen op de ziekenhuisapotheek en de artsenhonoraria dreigen ziekenhuizen in het oog van de storm te belanden.

Dieter Goemaere, Directeur ziekenhuizen bij GIBBIS vzw

Hoewel de Belgische regering blijft investeren in gezondheidszorg, dreigt het budgettaire kader voor 2026 een scharniermoment te worden. De groeinorm van het gezondheidszorgbudget is vastgelegd op 2%, terwijl de zorgvraag sneller groeit. Daarom moet er 907 miljoen euro bespaard worden vanaf 1 januari 2026, de belangrijkste inspanning voor deze sector in jaren.

Ziekenhuizen veel harder geraakt dan het lijkt

Op het eerste gezicht lijkt de direct gevraagde besparing op de financiering van ziekenhuizen beperkt. Maar wie vertrouwd is met de complexe financiering van ziekenhuizen, ziet dat deze operatie mogelijk veel diepere gevolgen heeft en de ziekenhuizen in grote problemen kan brengen.

Ziekenhuizen worden gefinancierd via drie grote bronnen van overheidsfinanciering:

• Budget van financiële middelen (BFM) en RIZIV-overeenkomsten – samen goed voor 40% van de omzet.
• Honoraria van artsen, waarvan een aanzienlijk deel via afdrachten terugvloeit naar het ziekenhuis – goed voor 37% van de omzet.
• Ziekenhuisapotheek, een groeiende component – 22% van de omzet.

De besparingsmaatregelen richten zich nu net hoofdzakelijk op honoraria en geneesmiddelen, wat betekent dat de impact op ziekenhuizen veel groter is dan op het eerste gezicht lijkt.

Artsenhonoraria en geneesmiddelen: dubbele impact

De regering stelt voor om in totaal 212 miljoen euro (150 + 62 miljoen) te besparen bij artsen-specialisten. Hierbij worden specifiek de technische verstrekkingen geviseerd, wat de druk op ziekenhuizen verder verhoogt.

Het zijn namelijk net deze technische verstrekkingen waarbij een groot deel van de honoraria terugvloeit naar het ziekenhuis om personeel en materiaal te betalen, tot wel driekwart van bepaalde honoraria. Door deze zo specifiek te viseren, raakt men krachtig de ziekenhuisfinanciering.

De ziekenhuizen dreigen indirect tientallen miljoenen euro’s extra besparingen te moeten incasseren.

Een concreet voorbeeld: er is voorzien om de terugbetaling van complexe moleculair genetische onderzoeken te verminderen. De honoraria daarvoor dekken echter niet enkel de prestatie van de artsen – ze financieren ook labomateriaal en technologen. Het ziekenhuis wordt dus rechtstreeks getroffen door deze maatregel.

Ook de ziekenhuisapotheek wordt zwaar geraakt. Zo stelt de regering bijvoorbeeld voor om de terugbetaling van sommige geneesmiddelen aan de ziekenhuizen met 6% te verminderen, zonder echter de prijs van deze geneesmiddelen aan te passen. Dat betekent een verlies van 42 miljoen euro. En ook implantaten worden een besparingspost (verlies: 23 miljoen euro), terwijl die uitsluitend in ziekenhuizen worden gebruikt.

De ziekenhuizen dreigen dus, door de maatregelen op het gebied van artsenhonoraria en de ziekenhuisapotheek, indirect tientallen miljoenen euro's extra besparingen te moeten incasseren.

Conclusie: een storm op komst

In 2023 draaide twee derde van de Belgische ziekenhuizen verlies. De pistes die de regering op tafel heeft gelegd, dreigen de infrastructuur, het personeel en de technologische ondersteuning die ziekenhuizen nodig hebben om kwaliteitsvolle zorg te bieden te raken, en dat op een moment waarop de druk op het systeem al historisch hoog is.

Deze week starten de formele besprekingen. Zorgverstrekkers en ziekenfondsen bereiden een voorstel voor, dat door de regering zal worden gewikt en gewogen. Het is van essentieel belang dat alle betrokken actoren - ziekenfondsen, verstrekkers én beleidsmakers - hun verantwoordelijkheid opnemen.

Niemand zal aan de besparingen ontsnappen. De maatregelen die worden voorgesteld moeten niet alleen gericht zijn op snelle besparingen, maar ook op het vrijwaren van essentiële zorg en het vermijden van bijkomende schade aan de ziekenhuisfinanciering. Een langetermijnvisie moet ook deel uitmaken van de reflectie.

Alleen zo kunnen we vermijden dat deze besparingsronde uitmondt in een financieel bloedbad voor onze ziekenhuizen, met nefaste gevolgen voor personeel, patiënten en de kwaliteit van zorg.