De juiste zorg op het juiste moment
NIET-PLANBARE ZORG Domus Medica, Zorgnet-Icuro, Wachtposten Vlaanderen en BeSEDiM werkten een nieuw geïntegreerd model voor niet-planbare zorg uit. Het moet de druk op huisartsenwachtposten én spoeddiensten verminderen.
Filip Ceulemans
Niet-planbare zorg is complex en vaak weinig transparant voor de patiënt. Wanneer moet hij naar de spoed? Wanneer naar de huisartsenwachtpost? Wanneer is een raadpleging bij de huisarts het meest aangewezen? Patiënten weten het vaak niet, onder meer omdat ze de ernst van hun medische situatie moeilijk correct kunnen inschatten. De keuze valt dan vaak op de weg van de minste weerstand. En die loopt doorgaans via de huisartsenwachtpost of de spoed.
Paradigmashift
De organisatie en de financiering van wachtposten en spoeddiensten zijn niet afgestemd op de snel veranderende zorgnoden (vergrijzing, hoge verwachtingen van de patiënt, enz.). Dat vinden Domus Medica, Zorgnet-Icuro, Wachtposten Vlaanderen en BeSEDiM (Belgian Society of Emergency and Disaster Medicine). De vier organisaties staken de koppen bij elkaar om een voorstel uit te werken dat vertrekt vanuit een echte paradigmashift in de niet-planbare zorg.
“Door samenwerking kunnen we de zorg efficiënter en kwalitatiever organiseren, waardoor de druk op verschillende zorgactoren afneemt. Een uniform en duidelijk zorgpad maakt dat burgers weten waar ze met hun zorgvraag terechtkunnen. Het uiteindelijke doel is passende zorg: de juiste zorg, op het juiste moment, op de juiste plaats.”
De uitwerking van het concrete plan gebeurde door vertegenwoordigers van zowel ziekenhuizen als huisartsenwachtposten (spoedartsen, huisartsen, hoofdartsen, algemeen directeurs, wachtpostcoördinatoren en psychiaters). Drie werkgroepen rond triage, 24/7 beschikbaarheid en colocatie spoed-huisartsenwachtpost bogen zich over deze drie kernvragen. In een tweede fase werden ook spoedverpleegkundigen bij het proces betrokken. Het resultaat is een nieuw model dat inspeelt op de huidige noden.
Triage
De verplichte en uniforme triage is een proces waarbij de patiënt drie mogelijke opties krijgt: zelfzorgadvies, planbare zorg of niet-planbare zorg. De triage zal adviserend dan wel bindend zijn naargelang het gebruikte triagemiddel. Digitale zelftriage heeft een adviserend karakter, terwijl telefonische triage via noodcentrale 112 of 1733 en fysieke triage wel bindend zijn. Om toegang te krijgen tot niet-planbare zorg is een telefonische of fysieke triage verplicht.
Zelfredzaamheid versterken
De patiënt moet in de mate van het mogelijke gestimuleerd en ondersteund worden om zelf een actieve rol op te nemen in zijn zorgpad. Daartoe moeten gevalideerde en wetenschappelijk onderbouwde digitale tools worden ontwikkeld die zelftriage mogelijk maken. Wanneer een zorgvraag geen verdere opvolging door een arts vereist, volstaat een zelfzorgadvies, eventueel aangevuld met een voorstel voor vrij verkrijgbare geneesmiddelen.
24/7 beschikbaarheid
Alle zorgactoren moeten in de toekomst beschikken over een systeem om niet-planbare zorg 24/7 op te vangen en efficiënt door te verwijzen. Tijdens weekdagen van 8 tot 18 uur moet de patiënt na telefonische of fysieke triage steeds doorverwezen kunnen worden naar de huisarts. Een GMD-houdende huisarts moet dagelijks specifiek tijdsloten voorzien voor dringende patiënten.
Huisartsen moeten steeds kunnen doorverwijzen naar de spoeddienst of een andere gepaste tweedelijnsdienst. Spoeddiensten fungeren echter niet als toegangspoort voor niet-dringende of planbare raadplegingen. De specialisten moeten voldoende consultatiesloten voor (sub)acute zorg voorzien, die enkel kunnen worden geboekt na een dringende verwijzing door de huisarts.
'In het nieuwe model moeten spoeddiensten en huisartsenwachtposten samen de strategische lijnen uitzetten voor de organisatie van de niet-planbare zorg in de regio'
Samenwerking
Momenteel zijn 30 van de 54 Vlaamse huisartsenwachtposten gevestigd op een ziekenhuissite met gespecialiseerde spoedgevallendienst. De samenwerking blijft echter al te vaak beperkt tot afspraken over door- en terugverwijzen of over afname van logistieke diensten. In het nieuwe model moeten spoeddiensten en huisartsenwachtposten samen de strategische lijnen uitzetten voor de organisatie van de niet-planbare zorg in de regio. Een fysieke colocatie van spoeddienst en huisartsenwachtpost maakt een geïntegreerd afsprakenkader makkelijker.
Uniform en herkenbaar zorgsysteem
Er is nood aan uniforme openingsuren en uniforme patiëntenzorg in de wachtposten. Via een duidelijke taakomschrijving moet duidelijk zijn welke ingangsklachten gezien worden op de eerste lijn en welke op de tweede lijn. Deze uniforme werking is nodig om het triagesysteem 1733 volledig uit te rollen en efficiënt te laten functioneren.
>> Lees een meer uitgebreid artikel op onze website waarin onder meer wordt ingegaan op de ethische, juridische, financiële en communicatieve uitdagingen die het plan met zich meebrengt.
